Okula Başlayan Çocuk Psikolojisi
Tebrikler, çocuğunuz okula başlıyor! İster anaokuluna, ister ilkokula başlasın, ister tatilden sonra okula tekrar geri dönüyor olsun, okulun ilk günleri her zaman telaşlı ve heyecanlıdır. Anne-babalar, çocuklarının okula başlaması ile birlikte daha düzenli bir hayata geçmenin huzurunu ve artık okullu olan çocuklarının gururunu hissetseler de, bir yandan çocuklarının bu süreçte neler hissettikleri, problem yaşayıp yaşamayacakları ile ilgili kaygılar duyabilirler.
Gerçekten de çocuklar için okula başlamak, oldukça önemli bir gelişmedir. Okul, çocuğun ailesi dışındaki ilk sosyal çevresidir. Burada yepyeni bir çevre, yeni arkadaşlar, yeni deneyimler, kendilerini geliştirebilecekleri pek çok öğrenme, gelişim fırsatı önlerine çıkacaktır. Diğer yandan da bu süreçte kendilerinden daha fazla sorumluluk almaları ve belirli kurallara uymaları beklenecektir. Sosyal, akademik pek çok yeni deneyimler yaşayacakları okul hayatına başlarken çocukların ilk başlarda kaygılanması, akıllarında pek çok soru olması gayet normaldir. Çünkü o güne kadar alıştıkları düzenden ayrılmak, evden uzakta vakit geçirmek, güven alanının dışına çıkmak çocuklar için kaygı verici olabilir. Yeni arkadaşlar bulabilecekler midir? Sınıf arkadaşları kimler olacaktır? Öğretmenleri nasıl biri olacak, kendisine nasıl davranacaktır? Dersler zor mudur? Artık oyun oynamalarına hiç izin verilmeyecek, hep ödev mi yapmak zorunda kalacaktır?
Çocukların okullu hayata adım atarken akıllarında sorular olması gayet normal olsa da kaygının çok fazla olması, okulla ilgili uyum problemleri yaşamasına sebep olabilir. Bu açıdan anne-babaların çok dikkatli olmaları ve çocuklarını çok iyi gözlemlemeleri gerekmektedir. Siz de anne-babalar olarak çocuğunuzun okul heyecanını paylaşırken kaygılarını da en aza indirebilmek için:
Çocuğunuzla okul hayatı hakkında sohbet edin: Okulla ilgili merak ettiklerini cevaplamaya çalışın. Kendi okul hayatınızla ilgili rahatlatıcı, güzel anılarınızı paylaşın. Yeni okul yılı hakkında nasıl hissettiğini sorun. Onu mutlu eden, üzen, kaygılandıran şeyler neler? Anlayışlı bir tutum sergileyin. Eğer bir sorun yaşarsa her zaman yanında olacağınızı, kendisinin neler yapabileceğini ve ona güvendiğinizi anlatın. Genel olarak rahatlatıcı bir tonda merak ettiklerini yanıtlayarak konuşun.
Okulla ilgili olumlu bir tavır oluşturun: Eğer siz okul, okuma, yazma, matematik öğrenme konusunda heyecanlı olursanız, çocuğunuzda da heyecanlanacaktır. Eğer siz kaygılı olursanız, çocuğunuz da okula başlamanın kaygı verici bir durum olduğunu sizden gözlemleyerek öğrenecek ve okula karşı kaygılı bir tavır alacaktır. Sizin kaygınız, çocuğunuza mutlaka yansıyacaktır. Evet, gerçekten de okul dönemi çocuğun ailesinden ayrıldığı, bazı durumlarla tek başına mücadele etmesi gereken bir dönemdir. Bu dönemde çocuğunuzun en çok ihtiyaç duyduğu şey, güven duygusudur. Kendine güvenen, duygularını, düşüncelerini iyi ifade edebilen çocuklar okula başlama sürecinde daha az sorun yaşarlar. Bu sebeple kaygılarınızı yansıtmak yerine, çocuğunuza güven vermeniz, onu bilgilendirmeniz ve rahatlatmanız çok önemlidir.
Sınıf arkadaşlarıyla sosyalleşmelerini destekleyin: Sınıf arkadaşlarıyla okul dışında oyun oynayabilecekleri zamanlar ayarlamaya çalışın. Sağlam arkadaşlık bağları, çocuğunuzun okula uyum sürecini kolaylaştıracak, kaygılarını azaltacaktır.
Düzenli bir programı oluşturun: Okul sonrasındaki zamanda oyun ve ders çalışmak için uygun ve yeterli zamanların olduğu iyi bir program hazırlamak, çocuğunuzun hem okul sorumluklarını yerine getirmesi, hem de oyun oynama fırsatlarına sahip olmasını sağlayacaktır. Bu da sizi uzun vadede ödev yapma ile ilgili sorun yaşamaktan kurtaracaktır.
Kıyaslama yapmayın: Diğer çocuklarla karşılaştırarak kendisinden yüksek beklentilerinizin olduğunu söylemek, çocuğunuzu sadece daha kaygılı yapar. Fazla kaygı, çocuğunuzun hem kendine güvenini kıracak, hem de başarısını olumsuz yönde etkileyecektir. Hiçbir kıyaslama mutluluk getirmez. Her çocuk farklı ve biriciktir. Eksiklikleri konusunda yardım etmeye devam ederken, mutlaka çocuğunuzun başarılı olduğu alanları da övün ve kendi daha da geliştirmesi için desteklemeyi ihmal etmeyin.
İyimser olun: Okulda herkesin sorun yaşayabileceğini, ama çocuğunuzun bununla baş edebileceğine inandığınızı ve ihtiyaç duyduğunda yanında olacağınız mesajını verin. Çalışmanın, verilen sorumlulukları yerine getirmenin önemini hem davranışlarınız, hem de sözlerinizle anlatın. Olumlu bir bakış açısı ve doğru bir çalışma düzenini okul döneminin başında oturtabilmek, çocuğunuzun akademik hayatında sağlam bir temele sahip olmasına yardımcı olacaktır.
Okul döneminin başında çocuğunuzun karışık duygulara sahip olması normaldir. Onun yaşadığı duygulara karşı hoşgörülü ve sabırlı olun. Sizin olumlu yaklaşımınız ve ona güven vermeniz onun için çok kıymetlidir. Eğer çocuğunuz okula uyum problemleri yaşıyor, okul gitmeyi reddediyorsa, kronik okul fobisine dönüşmemesi için vakit kaybetmeden mutlaka bir uzmandan destek alın.
Ömür boyu hatırlanacak, güzel anılar biriktireceğiniz harika bir yıl olması dileklerimle,
Uzman Psikolog Burcu Çapa