Yenidoğan Sarılığı
Yenidoğan döneminde en çok korkulanların başında gelen sarılık nedir, nasıl anlarız, ne yapmamız gerekir, nasıl tedavi edilir ?
Anneleri tedirgin eden bu konu zamanında doğan bebeklerin %60’ında, prematüre (erken) doğan bebeklerin %80’inde görülebilir. Cilde sarı renk veren bilirübin dediğimiz maddenin vücutta normalden fazla yükselmesiyle ortaya çıkar. Anne ile bebeğin arasında kan grubu uygunsuzluğu ya da bebeğin sarılığı tetikleyecek bir özelliği olmadığı takdirde doğumdan sonraki 3-5. günlerde görülür. Tedaviyi gerektirecek kadar yüksek bilirübin değerleri tedavi sonrası düştükten sonra tekrar yükselebilir. Bazı bebeklerde daha uzun tedavi gerektirirken bazı bebekler ise hastaneye yatmadan bunu toparlayabilir.
Peki bebeğin sarılık olduğunu nasıl anlarız ?
Yenidoğan sarılığının en temel sebeplerinden biri bebeğin yetersiz beslenmesidir. (Bebeğin yeterli beslendiğini anlayabilmek için bez kontrolü önemlidir. Özellikle idrar çıkışı bebeğin yeterli beslenip beslenmediği konusunda bize bilgi verir. Bebeğin 7-8 kez bezinin kirlenmesi normal olandır.) Yeterli anne sütünü alamayan bebeğin bilirübin seviyesi yükselir. Bilirübin seviyesi yükselen bebek uykuya meyilli olur. Uykuya meyilli olan bebek uyanıp emmek istemez. Kısır bir döngü yani… Bu yüzden zor uyanan, çabuk uykuya dalan, cilt rengi değişmeye (sararmaya) başlayan ve normale göre daha pasif olan bebeklerden sarılık açısından şüphelenilmelidir.
Bebeğin cilt rengini gün ışığında kontrol etmek her zaman daha iyidir. Sarı, beyaz vb. ortam ışıkları yanıltır, doğru sonuç alınamayabilir. Sarılık bebeğin göz içinde başlar ve en son göz içinde kaybolur. Göz içinde başlaması daha çok başında olduğunu gösterir, hastane ya da doktor gerektirmez. Fakat boynundan aşağıya inmiş, tüm vücuda yayılan sarılıklarda doktora başvurmak gerekir. Esmer ya da pembe bebeklerde ciltten sarılığı anlamak her zaman kolay olmayabilir. Parmakla hafifçe burun ya da karın cildine bastırılıp kaldırıldığında sarı renk daha bariz bir şekilde tespit edilebilir.
Bebeği sarılıktan korumak, olan sarılığı geçirmek için neler yapmalıyız ?
Bebeği sarılıktan korumak, olan sarılığı geçirmek için örtülen sarı örtüler, giydirilen sarı renk kıyafetler, evde bebeğin başında açık tutulan florasan lambalar… Bu tür zahmetlere girilmesine gerek yok. Yapılması gereken en temel şey bebeği bol bol emzirmek, beslemek. Başlangıç aşamasındaki sarılıklar yeterli beslenmeyle hastaneye yatmadan geçer. Yenidoğan bebeğin emdikten sonra 3 saat uyumasına izin verilir. Sarılık riski olan, sarılığı başlayan bebeklerde bu süre 2 saate kadar indirilebilir.
Bebeklere emzik verilmemeli ve memeden uzaklaşmasına sebep olunmamalı. Uzun süre emzik emen bebeğin bir süre sonra kan şekeri düşebilir. Kan şekeri düşen bebek uykuya meyilli olur. Uyanamayan bebek ememez ve yukarda da bahsettiğim gibi kısır döngü başlamış olur. Sağlıklı her bebeğin anne göğüsünü emmesi, anne sütü alması her zaman en doğrusudur.
Sarılığın tedavisi nedir ?
İnatçı sarılıklar beslenmeye tepki vermeden yükselebilir. Sarılık sebebiyle derin uykuya geçen ve beslenemeyen bebeklerin mutlaka doktor kontrolünden geçmesi gerekir. Yapılan muayene ve testler sonucunda doktorun önerdiği tedavi yöntemi uygulanır. En temel tedavi yöntemi “ışık tedavisi” olarak da bilinen “fototerapi” tedavisidir. Fototerapi süresini ve yapılacak olan işlemleri doktor belirler. Bebek fototerapi alırken uyandıkça beslenmelerine devam edilir.
Anne sütünün de önüne geçen sarılıklar var tabi ki. Kan grubu uygunsuzlukları, erken doğum, anne sütü sarılığı, bazı zor doğumlarda, bebeğin kafa derisi altında kan toplanması ve bunun gibi normalin dışındaki durumlarda bol beslenme yetersiz kalabilir. Yetersiz kaldığı durumlarda bebeğin beslenmesine rağmen cildindeki sarılık artar. Böyle durumda hastaneye götürülmelidir. Bu durumlara rağmen emzirmekten vazgeçilmemelidir. Unutmayın, bebeğinize en iyi ilaç, en güzel tedavi anne sütüdür !
Sağlıklı, sarılıksız günler 🙂
Selvanur Çalışkan
Bebek Hemşiresi